Ga direct naar hoofdinhoud
Verhalen

De oudste jurk van Nederland

Museumdirecteur Amito Haarhuis schrijft om de week een column voor de Telegraaf. Deze week: De oudste jurk van Nederland.

Headerfoto: © Hanna Geels Fotografie, preHistorisch Dorp

Column
Hanna Geels Fotografie, preHistorisch Dorp

De resten van de oudste jurk van Nederland, die maar liefst 2800 jaar oud is, zijn nu te zien in de tentoonstelling Bronstijd; vuur van verandering in het Rijksmuseum van Oudheden. Ze werden in 2010 gevonden in een rijk graf uit de vroege ijzertijd op de heide vlakbij het Noord-Brabantse Uden.

Visueel onderzoek maakte destijds al duidelijk dat de jurk gemaakt was van wol en waarschijnlijk een ruitpatroon had met twee kleuren: rood en blauw. Recent onderzoek met de nieuwste technologieën, dat deze maand gepubliceerd is in het vaktijdschrift Journal of Archaeological Science, bevestigen deze waarnemingen en onthullen nieuwe details.

Het is heel zeldzaam dat er kleding wordt teruggevonden die zo oud is. Deze oudste jurk was waarschijnlijk lang, en bedekte polsen en enkels. De eigenaar droeg bronzen armbanden om de polsen en enkels, over de jurk heen. Die hebben ervoor gezorgd dat de wol daaronder mineraliseerde waardoor ze bewaard is gebleven. Op basis van het initiële onderzoek aan de textielresten door onderzoekers van onder andere het Rijksmuseum van Oudheden, hebben vrijwilligers van het preHistorisch Dorp in Eindhoven een reconstructie gemaakt van hoe de jurk eruit moet hebben gezien. In 2021 werd die tentoongesteld in Museum Jan Cunen in Oss.

In het recente onderzoek zijn de textielresten in meer detail onderzocht. Door middel van 3D-imaging is er gekeken naar het weefpatroon, en is vastgesteld dat dit het klassieke shepherd’s check patroon is.

Door middel van moleculaire analyse kon men zien dat de draden gekleurd zijn, voordat ze geweven zijn. De blauwe verf is waarschijnlijk verkregen uit de plant ververswede. Van de rode kleurstof is bewezen dat die afkomstig is van cochenilleluizen die karmijn produceren. Daarmee is dit de oudst bekende toepassing van deze rode kleurstof in de regio.

Mogelijk is dit het oudste kledingstuk met dit ruitpatroon in heel Europa. De resten van de jurk zijn nog tot en met 31 maart te zien in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.

Amito Haarhuis, Directeur Rijksmuseum Boerhaave

Deze column verscheen dinsdag 16 januari 2025 in De Telegraaf

Amito Haarhuis in de binnentuin van Rijksmuseum Boerhaave