Rijksmuseum Boerhaave organiseert in de periode oktober t/m december een reeks lezingen over wetenschap en de Tweede Wereldoorlog. Woensdag 12 december vertelt Abel Streefland over Jaap Kistemaker uraniumverrijking in Nederland. Oud-NIOD-directeur Hans Blom modereert de middag.
Uraniumverrijking in Nederland
Een klein jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog begon fysicus Jaap Kistemaker in dienst van de Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie aan een onderzoek naar het verrijken van uranium. Het was voor Nederland op dat moment weliswaar niet realistisch om een eigen kernreactor te ontwikkelen, maar men meende dat het goed was om in elk geval één aspect van de reactortechnologie verder te ontwikkelen. In het beroemde instituut van Niels Bohr in Kopenhagen leerde Kistemaker de kneepjes van de nucleaire fysica kennen. Na terugkomst ontwikkelde hij in een Amsterdams laboratorium een grote elektromagnetische isotopenseparator. In 1952 presenteerde de daadkrachtige Kistemaker het eerste in Nederland verrijkte uranium aan zijn meerderen bij FOM. Het was een verbluffende prestatie met wereldwijde repercussies.
Wanneer: Woensdag 12 december om 15.30 uur
Voor wie: voor iedereen vanaf 16 jaar
Kosten: entreebewijs (Museumkaart gratis)
Abel Streefland zal in deze lezing stilstaan bij de vroege geschiedenis van de kernenergie in Nederland. Waarom werd ingezet op uraniumverrijking? Welke rol speelde Jaap Kistemaker in deze ontwikkeling? Wat waren de internationale gevolgen van het Nederlandse verrijkte uranium?
Abel Streefland
Abel Streefland studeerde natuurkunde en wetenschapsgeschiedenis in Utrecht. In 2017 promoveerde hij op een proefschrift over Jaap Kistemaker en uraniumverrijking in Nederland 1945-1963. Sinds twee jaar is hij als universiteitshistoricus verbonden aan de Technische Universiteit Delft.
Salon Boerhaave 'Omtrent WOII'
De Tweede Wereldoorlog had grote gevolgen voor de wetenschapsbeoefening, en dit ging verder dan de grootschalige mobilisaties die leidden tot de ontwikkeling van radar, de atoombom en de computer. In de Salon Boerhaave-reeks ‘Omtrent WOII’ laten wetenschapshistorici aan de hand van actueel onderzoek minder bekende aspecten zien, zoals de paradoxale rol van wetenschap in oorlogspropaganda, de dilemma’s rondom het Nederlands gifgasonderzoek, de bovengemiddelde belangstelling van Amerikaanse veiligheidsdiensten voor Philips en het verbluffende werk van Jaap Kistemaker op het gebied van uraniumverrijking.
Behalve lezingen over deze onderwerpen is er tijdens de bijeenkomsten aandacht voor WOII-gerelateerde objecten uit de collectie van Rijksmuseum Boerhaave. Deze objecten uit het depot tonen hoe Nederlandse wetenschappers in Bezettingstijd soms tot wonderbaarlijke prestaties kwam, hoe de wetenschap soms stil kwam te liggen maar soms ook onverstoorbaar doorging alsof de wereld niet in brand stond en hoe ‘goed’ en ‘fout’ soms door elkaar liepen.
De lezingen vinden plaats op 31 oktober, 14 november, 28 november en 12 december. Oud-NIOD-directeur Hans Blom modereert de middagen.
