In samenwerking met Studium Generale organiseert Rijksmuseum Boerhaave een lezingenreeks naar aanleiding van de tentoonstelling ‘Frankenstein – op weg naar een nieuwe mens’. Tijdens deze reeks staat de invloed van dokter Frankenstein en zijn monster op de westerse cultuur, technologie en wetenschap centraal.
Er zijn twee lezingen tussen 18.30 en 20.30 uur met een pauze ertussen.
Frankenscience? De mensmachine
Prof.dr.ir. Peter-Paul Verbeek, hoogleraar filosofie van de technologie, Universiteit Twente
Naast angst voor de duistere kant van de wetenschap, kan Mary Shelley’s verhaal ook worden gelezen als een bespiegeling op de filosofie en de menselijke natuur. De klassieke filosofische denkbeelden van Agrippa, Albert Magnus en Paracelsus over het leven hebben hun beste tijd gehad. De natuurwetenschappen laten zien dat leven geen magische vonk of mystieke vitale kracht is. William Harvey ontrafelde de werking van het hart en de bloedsomloop, en Luigi Galvani ontdekte dat beweging wordt veroorzaakt door elektrische signalen. De mechanisering van het wereldbeeld heeft ook de grens tussen mens en machine steeds verder doen vervagen. Met technologieën zoals pacemakers, breinimplantaten en protheses rijst de vraag waar de grens van de mens ligt. Met techniekfilosoof Peter-Paul Verbeek, hoogleraar aan de Universiteit Twente, verkennen wij deze vraag.
Brein-Computer Interfaces – ethische dilemma’s van de neurotechnologie
Dr. Femke Nijboer, universitair docent gezondheids, medische en neuropsychologie aan de Universiteit Leiden
De neurowetenschap bevindt zich de laatste decennia in een stroomversnelling. Sommige breinwetenschappers beweren zelfs dat wij aan de vooravond staan van een zogeheten neurorevolutie. Nieuwe ontwikkelingen op het gebied van neurotechnologie roepen ook de vraag op wat het betekent om mens te zijn. De samenkomst van technologie en hersenen biedt naast hoopvolle ontwikkelingen ook nieuwe ethische dilemma’s. Neem bijvoorbeeld ontwikkelingen op het gebied van koppelingen tussen brein en computer. Als een computer mijn hersenactiviteit omzet in een handeling, wie is dan verantwoordelijk voor de gevolgen van mijn gedrag? Tijdens het tweede deel van de avond vertelt Femke Nijboer, docent aan de Universiteit Leiden, meer over de ontwikkeling en gebruik van neurotechnologieën en de mogelijke morele implicaties.
Wanneer: woensdag 26 september
Tijd: Vanaf 18.00 inloop. Er zijn twee lezingen tussen 18.30 en 20.30 uur met een pauze ertussen.
Waar: Rijksmuseum Boerhaave, Lange St. Agnietenstraat 10, Leiden
Entree: Iedereen is welkom. Bijwonen van de lezingen is gratis (entreebewijs niet nodig). Geen aanmelding nodig.
Achtergrondinformatie
In 1816 verblijven Mary Wollstonecraft Shelley (neé Godwin) en haar echtgenoot Percy Bysshe Shelley samen met Lord Byron, Claire Clairmont en John Polidori in Villa Diodati aan de oevers van het Meer van Genève. Byron krijgt het idee om een schrijfwedstrijd te houden voor het beste griezelverhaal. Mary komt als winnares uit de competitie.In 1818 rolt Frankenstein, or, The Modern Prometheus anoniem van de pers in een oplage van slechts vijfhonderd boeken (pas vijf jaar later verschijnt haar naam op de herdruk). Tweehonderd jaar na het verschijnen van Mary Shelley’s meesterwerk geniet haar creatie nog altijd wereldfaam en is haar monster verworden tot een van de grootste iconen uit de horrorwereld.
De thematiek uit Mary Shelley’s boek blijft tijdloos. Wijlen Stephen Hawking, de wereldberoemde astrofysicus, waarschuwde een aantal jaren voor zijn dood voor de opmars van kunstmatige intelligentie. Hij schetste daarbij een dystopisch toekomstscenario dat sterk geïnspireerd lijkt door Shelley’s novelle.. Een ander voorbeeld van een Frankenscience is de genetische modificatie van landbouwgewassen. Inmiddels heten de vruchten van deze gentech-planten zelfs gekscherend Frankenfoods. Maar denk ook aan kerncentrales, oorlogsdrones, designerbaby’s en stamcelonderzoek. Steeds vaker klinkt de oproep om menselijke beheersingsdrang aan banden te leggen voordat technologie de mensheid ten gronde richt. Tegelijkertijd rijst de vraag in hoeverre we paal en perk kunnen stellen aan moderne ontwikkelingen in de technologie.
Studium Generale en Frankenstein
Meer informatie over de andere lezingen en een filmvertoning tref je via de knoppen hieronder.