In samenwerking met Studium Generale organiseert Rijksmuseum Boerhaave een lezingenreeks naar aanleiding van de tentoonstelling ‘Frankenstein – op weg naar een nieuwe mens’. Tijdens deze reeks staat de invloed van dokter Frankenstein en zijn monster op de westerse cultuur, technologie en wetenschap centraal.
Er zijn twee lezingen tussen 18.30 en 20.30 uur met een pauze ertussen.
De klassieke en moderne Prometheus
Susannah Herman, docent Grieks en Latijn in Voorburg, vicefractievoorzitter D66 voor de gemeente Leiden
Mary Shelley maakt er geen geheim van dat haar verhaal zijn wortels heeft in de Griekse mythologie. De volledige titel van de griezelklassieker luidt Frankenstein, or, The Modern Prometheus. Dokter Frankenstein treedt in de voetsporen van de titaan die uit klei het mensenras vervaardigt en het vuur van de goden steelt om aan zijn nieuwe creatie te schenken. Maar zijn daden blijven niet onbestraft. Zeus ketent Prometheus vast op een berg in de Kaukasus, waar dagelijks zijn lever wordt uitgepikt door een adelaar, om daarna weer aan te groeien. Lerares, raadslid en classica Susannah Herman zal met ons de klassieke wortels van de moderne Frankensteinmythe verkennen.
Frankenstein. Icoon van de tegencultuur
Dr. Evert-Jan van Leeuwen, universitair docent Engelse Taal en Cultuur, Universiteit Leiden
De eerste recensies van Mary Shelly’s Frankenstein zijn weinig lovend. John Crocker van de Quarterly Review schrijft: ‘Dit werk presenteert een weefsel van vreselijke en walgelijke absurditeit’. Toch wint Shelley’s boek al snel aan populariteit. Vooral als het in 1823 wordt bewerkt tot toneelstuk. In 1910 verschijnen dokter Frankenstein en zijn monster voor het eerst op het doek, in een schokkerig zwartwit filmpje zonder geluid. Maar de beroemdste verfilming verschijnt in 1931. Daarna verschijnen er talloze theater-, film-, muziek- en televisiebewerkingen die de nodige sporen achtergelaten op Shelley’s verhaal. Niet alleen het beeld van het monster is veranderd, maar ook de naam van de schepper en zijn creatie vallen tegenwoordig veelal samen. Tijdens het tweede deel van deze avond zal Evert-Jan van Leeuwen, docent aan de Universiteit Leiden, vertellen hoe een onbekend boek uitgroeide tot een iconisch horrorverhaal dat vooral ook door de naoorlogse tegencultuur werd omarmd.
Wanneer: woensdag 10 oktober
Tijd: Vanaf 18.00 inloop. Er zijn twee lezingen tussen 18.30 en 20.30 uur met een pauze ertussen.
Waar: Rijksmuseum Boerhaave, Lange St. Agnietenstraat 10, Leiden
Entree: Iedereen is welkom. Bijwonen van de lezingen is gratis (entreebewijs niet nodig). Geen aanmelding nodig.
Achtergrondinformatie
In 1816 verblijven Mary Wollstonecraft Shelley (neé Godwin) en haar echtgenoot Percy Bysshe Shelley samen met Lord Byron, Claire Clairmont en John Polidori in Villa Diodati aan de oevers van het Meer van Genève. Byron krijgt het idee om een schrijfwedstrijd te houden voor het beste griezelverhaal. Mary komt als winnares uit de competitie.In 1818 rolt Frankenstein, or, The Modern Prometheus anoniem van de pers in een oplage van slechts vijfhonderd boeken (pas vijf jaar later verschijnt haar naam op de herdruk). Tweehonderd jaar na het verschijnen van Mary Shelley’s meesterwerk geniet haar creatie nog altijd wereldfaam en is haar monster verworden tot een van de grootste iconen uit de horrorwereld.
De thematiek uit Mary Shelley’s boek blijft tijdloos. Wijlen Stephen Hawking, de wereldberoemde astrofysicus, waarschuwde een aantal jaren voor zijn dood voor de opmars van kunstmatige intelligentie. Hij schetste daarbij een dystopisch toekomstscenario dat sterk geïnspireerd lijkt door Shelley’s novelle.. Een ander voorbeeld van een Frankenscience is de genetische modificatie van landbouwgewassen. Inmiddels heten de vruchten van deze gentech-planten zelfs gekscherend Frankenfoods. Maar denk ook aan kerncentrales, oorlogsdrones, designerbaby’s en stamcelonderzoek. Steeds vaker klinkt de oproep om menselijke beheersingsdrang aan banden te leggen voordat technologie de mensheid ten gronde richt. Tegelijkertijd rijst de vraag in hoeverre we paal en perk kunnen stellen aan moderne ontwikkelingen in de technologie.
Studium Generale en Frankenstein
Meer informatie over de andere lezingen en een filmvertoning tref je via de knoppen hieronder.