Betekenismachines

Mijn highlight was de lezing van filosoof Lammert Kamphuis die ons liet ervaren hoe onze hersenen voortdurend betekenis geven aan informatie die op ons afkomt. Hij deed een oefening met ons. Hij liet achtereenvolgens drie zinnen zien, en vroeg ons na elke zin om te raden naar de leeftijd van de hoofdpersoon. De eerste zin was iets als: “Met een liefdesbriefje in zijn hand, liep hij naar huis.” (In de zaal dachten we dat dit een kind was tussen 8 en 10 jaar oud.) Maar bij de derde zin realiseerden we ons dat het een bejaarde moest zijn, want hij had een kind van 51 jaar. Het deed ons inzien hoe gemakkelijk onze hersenen iets invullen op basis van beperkte informatie. 

Het deed me denken aan recent onderzoek op de archeologische vindplaats Pompeï. De mensen uit deze stad vlakbij Napels werden in het jaar 79 levend begraven onder een dikke laag as toen de Vesuvius uitbarstte. Als je er ooit geweest bent, herinner je je misschien de gipsen afgietsels van de mensen die in de tijd bevroren zijn doordat ze werden bedolven onder een dikke laag as. Het gips werd gegoten in de holtes die zij achterlieten nadat hun lichamen waren vervallen. Beroemd is het afgietsel van een moeder met een gouden armband met een kind op haar schoot. Uit recent DNA-onderzoek aan de overblijfselen, dat net is gepubliceerd in het wetenschappelijke vakblad Current Biology, blijkt nu dat de volwassene een man was die niet verwant was aan het kind. Het leert ons dat we vaak zien wat past bij de overtuigingen die we al hebben. Daardoor staan we minder open voor de ideeën van een ander. Een belangrijke les in deze tijd van polarisatie.