Op 23 juni opende minister Robbert Dijkgraaf de nieuwe themazaal Grote Vragen in Rijksmuseum Boerhaave. Een tentoonstelling over de grote wetenschappelijke vragen waar wetenschappers dag in dag uit aan werken. In de zaal laten we ook een aantal actuele wetenschappelijke objecten zien.
Iconisch zijn de ampul en injectiespuit van het eerste coronavaccin dat in Nederland is gezet tijdens de pandemie op 6 januari 2021. De minister toonde zich verheugd dat wij dit object hebben verzameld en tonen, omdat het een enorme prestatie is geweest dat wetenschappers in zo’n korte tijd een heel aantal effectieve coronavaccins hebben ontwikkeld.
Op diezelfde dag werd er een artikel gepubliceerd in het gezaghebbende wetenschappelijke tijdschrift The Lancet Infectious Diseases, waaruit blijkt dat de coronavaccins in het eerste jaar wereldwijd het leven van bijna 20 miljoen mensen hebben gered. De onderzoekers hebben de gegevens van 185 landen geanalyseerd vanaf het moment dat het allereerste vaccin werd gezet in het Verenigd Koninkrijk op 8 december 2020. Zij berekenden dat er tussen 8 december 2020 en 8 december 2021 potentieel 31,4 miljoen doden te betreuren zouden zijn geweest, waarvan er 19,8 miljoen voorkomen zijn door de coronavaccins. Dat is een vermindering van 63%.
Zij legden ook de ongemakkelijke waarheid bloot dat de meeste doden zijn voorkomen in de hoge- en middeninkomenslanden, namelijk 12,2 miljoen. Deze landen kochten snel grote hoeveelheden vaccins in om hun eigen bevolking te beschermen tegen het virus. Pas later kwamen er -door interventie van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO- vaccins beschikbaar voor lage-inkomenslanden. De WHO stelde zich ten doel dat 40% van de wereldwijde bevolking eind 2021 twee of meer vaccinaties zou moeten hebben gehad. Dat is helaas niet gelukt. Als dit doel van de WHO wel gehaald was, hadden volgens dit onderzoek naar schatting nog eens 600.000 levens gespaard kunnen worden.
Het onderzoek laat zien hoe enorm succesvol de wereldwijde vaccinatieprogramma’s zijn geweest, maar ook dat er nog een grote ongelijkheid is tussen arm en rijk.
Amito Haarhuis, Directeur Rijksmuseum Boerhaave
Deze column verscheen op dinsdag 28 juni 2022 in De Telegraaf