In mijn column van 30 november schreef ik al enthousiast over de lancering van de ruimtetelescoop James Webb, en hoe er dankzij deze telescoop een spannend nieuw tijdperk in de sterrenkunde aanbreekt. In een bijzin schreef ik relativerend: “Tenminste als het met de lancering allemaal goed gaat.”
Dat was gelukkig zo: als een kerstcadeau is de Webb op 25 december 2021 succesvol gelanceerd. Daarmee was de spanning nog niet voorbij. De telescoop zat als origami opgevouwen in de kop van de raket. De volgende zenuwslopende mijlpaal was of hij succesvol uitgeklapt kon worden, zoals een vlinder die ontpopt. Zoiets is nog nooit eerder gedaan!
Afgelopen zaterdag keek ik samen met ongeveer 10.000 andere kijkers naar een livestream van NASA van het moment waarop de tweede en laatste vleugel van de grote vergulde spiegel moest worden uitgeklapt. Deze primaire spiegel, die liefkozend ‘het gouden oog’ wordt genoemd, bestaat uit achttien gouden zeshoeken die samen een spiegel met een diameter van 6,5 meter vormen. Drie daarvan moesten nog in positie worden gebracht. Eerder was het enorme zonnescherm al succesvol uitgevouwen, net als de secundaire spiegel.
De livestream was vanuit het Mission Operation Center (MOC) in Baltimore, Maryland. De presentatrice droeg een hanger met het gouden oog. In het MOC zag je veel mensen achter enorme computerschermen die elkaar af en toe op een rustige manier commando’s gaven. Het is een proces van ‘check, check en dubbelcheck’. 178 mechanismen moesten tegelijk actief worden om de vleugel van de spiegel om te klappen. Toen bleek dat ze allemaal actief waren, volgde het commando “You are good to execute.” Het uitklappen zelf, kon je volgen door middel van een real-time visualisatie. In grofweg vier minuten was de spiegel succesvol uitgeklapt. Applaus volgde.
Een kritische mijlpaal is bereikt. Maar we zijn er nog niet. Nu volgt het focussen van de zeshoeken zodat het gouden oog straks ook echt kan gaan ‘zien’. Wie weet wat voor revolutionaire nieuwe inzichten ons dat gaat opleveren?
Amito Haarhuis, Directeur Rijksmuseum Boerhaave
Deze column verscheen op dinsdag 11 januari 2022 in De Telegraaf.
Headerfoto - credits: Event Horizon Telescope
