Vorige week mocht ik in het radioprogramma Langs de Lijn en omstreken op NPO Radio 1 alvast iets vertellen over het Antoni van Leeuwenhoek Jaar. Wat goed dat ze naast de jaarthema’s uit de kunst (Vermeer en Escher) ook aandacht hadden voor de wetenschap. Dat is niet altijd het geval in de culturele lijstjes. Daarom in deze column een klein overzicht van jaarthema’s gerelateerd aan wetenschap, natuur of techniek.
De wetenschap noemde ik al: in 2023 is het 300 jaar geleden dat Antoni van Leeuwenhoek overleed na een leven vol ontdekkingen van de microwereld. In Delft en Leiden zullen er ondere andere exposities te zien zijn over hem en zijn impact op de huidige wetenschappelijke praktijk.
De jaarthema’s die gaan over natuur zijn gewijd aan individuele dieren die staan voor een groter probleem: de biodiversiteitscrisis. De Zoogdiervereniging heeft 2023 uitgeroepen tot het Jaar van de Meervleermuis. Ze noemen de vleermuis een boegbeeld voor Nederland, een soort ‘grutto van de nacht’. De vleermuis houdt namelijk van de uitgestrekte waterpartijen waar Nederland zo rijk aan is. De Vogelbescherming kiest voor het Jaar van de Scholekster. Zowel met de meervleermuis als met de scholekster gaat het niet goed, zoals je waarschijnlijk al dacht. De Vogelbescherming doet een oproep om mee te doen aan scholekster onderzoek om ze beter te kunnen beschermen.
Dan de techniek. De Maand van de Geschiedenis heeft gekozen voor het jaarthema Eureka! gewijd aan alle uitvinders in onze geschiedenis. Voor het Europese E-FAITH is 2023 het Jaar van de Fabrieksschoorsteen. Ook dit thema heeft een grotere betekenis dan het lijkt. De organisatoren willen dit industriële erfgoed behouden, ook als symbool van de milieuproblematiek. Heel passend in het licht van de huidige klimaatcrisis. Laten we hopen dat 2023 ook het jaar wordt van de energietransitie. Zelf heb ik eind vorig jaar in ieder geval alvast nieuwe zonnepanelen op mijn dak gelegd.
Amito Haarhuis, Directeur Rijksmuseum Boerhaave
Deze column verscheen dinsdag 10 januari 2023 in De Telegraaf
