Op deze Koningsdag in coronatijd een troostrijk verhaal met een koninklijk tintje. Een verhaal dat zich ook in een epidemie afspeelde, maar dan een cholera-epidemie. Cholera komt in ons land bijna niet meer voor. Maar in onze taal leeft het nog voort.
'Krijg de klere (of kolere)' is een niet zo fraaie verwensing die verwijst naar andere tijden waarin de cholera of 'kolere' nog alom tegenwoordig was. Gezonde mensen konden binnen korte tijd heel ziek worden, kregen een kenmerkende loodgrijze kleur en stierven. Bij de laatste grote cholera-epidemie in Nederland van 1866 tot 1867 kwamen 21.000 mensen om.
Waar dat bij eerdere cholera-epidemieën niet het geval was geweest, luisterde de overheid bij deze epidemie heel goed naar de adviezen van experts. Op basis van nieuwe medische inzichten, zetten de stadsbestuurders sterk in op hygiënemaatregelen om de volksgezondheid te verbeteren. Ze legden rioleringen en drinkwaterleidingen aan, dempten stinkende grachten en verbeterden de huisvesting.
Uitbraken hebben altijd geleid tot solidariteit en medeleven met patiënten. En altijd is er een bepaalde vorm van erkenning voor mensen die een belangrijke rol spelen in de zorg en bijdragen aan de ziektebestrijding. Die erkenning kan gegeven worden met applaus zoals we dat vooral kennen van het begin van de coronapandemie. Na de cholera-epidemie van 1866/1867 was er ook een koninklijke erkenning in de vorm van een cholerapenning. De bronzen medaille werd door Koning Willem III ingesteld en uitgereikt 'als blijk van 's Konings goedkeuring aan degenen die zich gedurende het heerschen der cholera in 1866 bijzonder hebben onderscheiden door onverpligte daden van menschlievendheid en zelfopoffering ten opzichte van aan die ziekte lijdenden of hunne betrekkingen of door het aanbevelen, voorschrijven of uitvoeren van maatregelen ter wering dier ziekte.'
Alle steunbetuigingen aan het zorgpersoneel van het begin van de coronapandemie zijn een beetje verstomd. Zou het niet mooi zijn als eenieder die nog steeds heel hard aan het werk is om de ziekte te bestrijden eenzelfde soort erkenning krijgt?
Amito Haarhuis, Directeur Rijksmuseum Boerhaave
Deze column verscheen op dinsdag 27 april 2021 in De Telegraaf.
