De Rotterdamse hoogleraar virologie Marion Koopmans waarschuwde al vroeg voor de mogelijke uitbraak van een pandemie. Als geen ander weet zij hoe virussen onder bepaalde omstandigheden kunnen overspringen van dieren op mensen, en hoe dit kan leiden tot een internationale noodsituatie. In 2014 speelde zij al een belangrijke rol bij het indammen van het ebolavirus in Sierra Leona en Liberia. Helaas was dat niet de laatste epidemie, en kreeg zij gelijk met haar voorspelling.
De afgelopen anderhalf jaar heeft zij een enorm grote rol gespeeld in de communicatie over de wetenschap achter de coronapandemie. Daarvoor ontving zij gisteravond uit handen van demissionair minister Ingrid van Engelshoven de Irispenning 2021, de prijs voor excellente wetenschapscommunicatie. In het juryrapport staat dat zij ‘schijnbaar onvermoeibaar telkens weer ingewikkelde kwesties zodanig verwoordt dat het publiek daar echt informatie aan kon ontlenen. Zonder heikele punten te schuwen heeft zij eenduidig, geduldig en met veel kennis dit lastige onderwerp weten te duiden.' Zij blijft met niet aflatende energie het publieke debat aangaan, ook op sociale media, waarbij zij het gesprek ook bij ongezouten meningen telkens weer weet ‘te normaliseren en terug te brengen tot de nuchtere, wetenschappelijke feiten’.
Als een van de juryleden ben ik het daar natuurlijk hardgrondig mee eens. Maar bovenal bewonder ik haar lef en moed om dit te blijven doen, ondanks alle beledigingen en bedreigingen. Want niet iedereen wil horen wat ze te zeggen heeft. Schijnbaar onverschrokken en standvastig gaat ze door met haar belangrijke werk. Dat alleen al is een prijs waardig!
Overigens is het een zorgwekkende ontwikkeling dat steeds meer wetenschappers worden bedreigd en geïntimideerd. De vereniging van de Nederlandse universiteiten installeert deze maand zelfs een meldpunt voor bedreiging en intimidatie van wetenschappers. Ook komt er een handreiking, en zullen alle universiteiten inzetten op steunmaatregelen. Heel goed dat er op deze manier steun komt voor wetenschappers als Marion Koopmans die elke dag weer in de frontlinie staan.
Amito Haarhuis, Directeur Rijksmuseum Boerhaave
Deze column verscheen op dinsdag 5 oktober 2021 in De Telegraaf.
