De afgelopen weken werden de sociale media overspoeld met afbeeldingen van beroemdheden, en hoe ze er nu uit zouden zien als ze nog zouden leven. Prinses Diana op leeftijd met rimpels, een bebrilde Freddy Mercury en Michael Jackson met een baard.
De Turkse fotograaf Alper Yesiltas maakte de foto’s met behulp van AI technologie. Even leek het erop alsof ze in een parallel universum gewoon hadden door geleefd en ze navenant ouder waren geworden. Een illusie die veel mensen verraste, maar ook op kritiek kon rekenen van sommige hardcore fans.
Maar AI kan nog veel meer. De Amsterdamse hoogleraar Computer Vision Theo Gevers maakt deepfakes van overledenen om te onderzoeken of die een rol kunnen spelen bij rouwverwerking. Het is nadrukkelijk nog een experiment, en wetenschappelijk bewijs dat het werkt is er nog niet. In de kro-ncrv-documentaire ‘Deepfake Therapy’ wordt verslag gedaan van dit experiment en zie je nabestaanden praten met deepfakes van hun dierbaren.
Gevers werkte hierbij samen met filmmakers en een rouwtherapeut. Het is een soort rollenspel. Het deepfake gezicht wordt gecombineerd met de stem van een therapeut. Het is voor het eerst dat het gelukt is een deepfake real-time te laten praten. Het bewegende gezicht ziet er heel echt uit, maar de stem is van de therapeut. Opmerkelijk is dat de mensen die het ondergaan weten dat het niet de juiste stem is, maar het beeld is zo overweldigend dat ze er toch in meegaan dat ze praten met hun overleden dierbare. Daardoor zijn de eerste ervaringen met het experiment positief. Zoals een van de nabestaanden het verwoordt: “En toch is het een soort mindfuck, hè? Ik bedoel: je hoort dat het zijn stem niet is (..). En toch heb ik even met hem gesproken.”
Er is nog veel onderzoek nodig om te onderzoeken of deze vorm van rouwverwerking echt werkt. Maar het is een goed voorbeeld hoe AI ingrijpt op ons dagelijks leven.
Amito Haarhuis, Directeur Rijksmuseum Boerhaave
Deze column verscheen dinsdag 4 oktober 2022 in De Telegraaf
