Prachtig nieuws uit Leiden afgelopen vrijdag: een grote internationale studie onder leiding van het LUMC, gepubliceerd in het medisch tijdschrift The Lancet, laat zien dat ernstige bijwerkingen van medicatie met 30% kunnen worden teruggebracht als de dosering wordt afgestemd op een vooraf gemaakt dna-profiel. Dat is substantieel, vooral als je bedenkt dat 5 tot 7% van de ziekenhuisopnames te maken heeft met de bijwerkingen van medicatie.
Hoe kan het dat je dna-profiel iets kan zeggen over de hoeveelheid medicatie die je moet nemen? Als je medicijnen neemt, worden die meestal geleidelijk aan door het lichaam afgebroken. Dat gebeurt met behulp van enzymen in je lever. Welke enzymen je kunt aanmaken en hoeveel, wordt bepaald door je dna-profiel. Als je lichaam de medicijnen trager afbreekt, blijven ze langer in het lichaam en kunnen ze voor meer bijwerkingen zorgen. In dat geval is het beter om een lagere dosering te gebruiken.
De onderzoekers hebben een speciale pas ontwikkeld waarop het dna-profiel van de patiënt wordt gekoppeld aan medicijnen waarvan de verwerking wordt beïnvloed door het dna. Op de pas zit een QR-code. Door die te scannen krijgen artsen en apothekers precies te zien wat de optimale dosis is voor de patiënt in kwestie. De pas blijft eigendom van de patiënt die daarmee zelf kan kiezen met wie deze data gedeeld worden. Dat klinkt veilig.
Toch werd ik even getriggerd door de laatste oproep van de onderzoekers in het nieuwsbericht: “We willen er naartoe dat het dna van elke patiënt die bij de apotheek komt in kaart wordt gebracht.” Mariëlle Tweebeeke stelde voor mij de vraag in het programma Nieuwsuur: “Is dit wel veilig?” De Rotterdamse hoogleraar farmacogenetica Ron van Schaik lichtte toe dat het bij het dna-profiel alleen maar gaat om ongeveer 50 plaatsen in het dna die van belang zijn voor het afbreken van medicijnen. Dit dna-profiel kan dus bijvoorbeeld niet gebruikt worden voor identificatie.
Amito Haarhuis, Directeur Rijksmuseum Boerhaave
Deze column verscheen dinsdag 7 februari 2023 in De Telegraaf
