Donderdag 30 maart 2023 was een belangrijke dag voor mensen van de LHBTIQ+ gemeenschap in Nederland. Voorzitter Niels Mulder betuigde namens de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) spijt voor het leed dat hen in het verleden is aangedaan. Dit gebeurde vanuit de overtuiging dat het hebben van een LHBTIQ+ identiteit een ziekte is die behandeld moet worden.
Tot in de jaren 70 leidde dit soms tot gruwelijke behandelingen met psychische klachten als angst, depressie en zelfmoordgedachten als resultaat. Volgens onderzoek in opdracht van de rijksoverheid uit 2020 blijkt dat er ook nu nog ongeveer 15 homogenezingstherapeuten actief zijn die met praatsessies proberen om de geaardheid van mensen te verdringen.
Het is met de bril van nu bijna onvoorstelbaar, maar toen ik geboren werd stond homoseksualiteit nog als ziekte in de DSM, het handboek van psychiatrische aandoeningen. Homoseksualiteit werd behandeld met gesprekstherapie, aversietherapie (het toedienen van braakmiddelen terwijl de ‘patiënt’ naar homo-erotische afbeeldingen keek), elektroshocks om de ‘afwijkende geaardheid’ te ‘genezen’, en zelfs castratie.
Pas in 1973 werd homoseksualiteit uit de DSM gehaald. Maar daarmee was het niet afgedaan. De maatschappij zag LHBTIQ+ personen nog wel als ziek en afwijkend, met stigma en discriminatie als gevolg. Regelmatig zeggen mensen tegen mij dat de homoacceptatie in Nederland nu toch wel is afgerond. Maar de cijfers zeggen iets anders. Uit onderzoek van 113-Zelfmoordpreventie in 2022 blijkt dat bijna de helft (43%) van de jongeren die zich identificeren als LHBTIQ+ wel eens zelfmoordgedachten heeft tegenover 15% van de overige jongeren. De (historische) pathologisering van deze groep speelt hier ongetwijfeld een rol bij.
Ik ben dan ook blij dat de Tweede Kamer het initiatief heeft genomen voor een wet om ‘homogenezing’ te verbieden, en dat de NVvP zich hier duidelijk achter schaart. Het is nodig om jonge, kwetsbare mensen te beschermen, en het ontstaan of verergeren van psychische problemen te voorkomen. Iedereen mag zijn wie die is, en houden van wie die wil.
Amito Haarhuis, Directeur Rijksmuseum Boerhaave
Deze column verscheen dinsdag 4 april 2023 in De Telegraaf