Een heel aantal jaren geleden bezocht ik het Natural History Museum in Salt Lake City in de Amerikaanse staat Utah. Ik raakte gefascineerd door hun wandvullende presentatie van de grootste collectie schedels van gehoornde dinosauriërs ter wereld.
Wat een explosie van diversiteit van vormen! De Triceratops horridus -met drie hoorns en een imposant nekschild- hing er ook tussen. Onderzoekers van Naturalis vonden de afgelopen jaren in de staat Wyoming de fossiele skeletten van maar liefst vijf Triceratopsen bij elkaar. Betekende dat dat het kuddedieren zijn?
Paleontoloog Jimmy de Rooij, verbonden aan Naturalis en de Universiteit Utrecht, heeft deze vraag onderzocht door onderzoek te doen aan de vindplaats en de fossielen zelf. Als de fossielen door externe omstandigheden bij elkaar gekomen zouden zijn, bijvoorbeeld door een wilde rivier, zou je grove zandkorrels en sediment rondom de fossielen verwachten. In plaats daarvan vond hij fijne korrels. Dit betekent dat de dieren waarschijnlijk in kalm water -zoals in een moeras- bij elkaar als groep zijn overleden.
Door analyses van de tanden stelde hij vast wat ze gegeten hadden, en waar ze dat hebben gedaan. Daaruit concludeerde hij dat de dieren in hun laatste maanden en jaren op dezelfde plek geleefd moeten hebben. Een maand geleden bracht hij daarom als conclusie naar buiten dat het zeer aannemelijk is dat de Triceratopsen inderdaad kuddedieren waren.
Vanaf half oktober zal de hele kudde te zien zijn in een tijdelijke tentoonstelling in Naturalis in Leiden. Voor die tijd gaan de dino’s in de zomer op reis, en wordt er op vijf plekken in het land -in samenwerking met bibliotheken en lokale natuurhistorische musea- een driehoornige dino opgesteld. Ikzelf bof: de grootste van de vijf komt naar mijn woonplaats Haarlem, waar ik hem van dichtbij kan gaan bewonderen in de Bibliotheek Haarlem Centrum die hem van begin juli tot half augustus presenteert in samenwerking met het Teylers Museum.
Amito Haarhuis, Directeur Rijksmuseum Boerhaave
Deze column verscheen dinsdag 30 april 2024 in De Telegraaf
Afbeelding: Illustratie triceratops, press release Naturalis, credit: Bart Bus