Waar de varianten van het coronavirus steeds milder zijn geworden, is dat bij de vogelgriep zeker niet het geval. Het huidige vogelgriepvirus is zeer besmettelijk en veroorzaakt ernstige ziekteverschijnselen. Waar de vogelgriep eerder een seizoensverschijnsel was, komt het nu het hele jaar voor.
Daardoor geldt er al sinds 5 oktober 2022 een ophokplicht voor bedrijven. De afgelopen anderhalf jaar zijn er in Nederland 5 miljoen dieren ‘geruimd’ zoals dit eufemistisch wordt genoemd. Dit was reden voor landbouwminister Adema om Wageningen University & Research om advies te vragen of vaccinatieprogramma’s kunnen worden ingezet om de vogelgriep te beteugelen.
Waarom is dat niet eerder gedaan, zou je denken? Er is een commerciële reden die het gebruik van vaccinatie in de weg heeft gestaan: de Europese Commissie staat geen handel in gevaccineerde dieren toe. Dat komt onder anderen omdat je na vaccinatie van kippen en kalkoenen met sommige oudere typen vaccins, je achteraf niet kunt testen waarom ze antistoffen hebben. Is dat een respons op het vaccin, of zijn ze ziek geweest en hebben ze daardoor antistoffen aangemaakt? Zolang geen enkel dier gevaccineerd is, is dat duidelijk: ze zijn ziek of ziek geweest. En dat is dan een aanleiding om een bedrijf preventief te ruimen.
Wageningen University & Research heeft in een gecontroleerd laboratoriumexperiment met een beperkt aantal legkippen nu vastgesteld dat twee moderne typen vaccins 100% bescherming bieden tegen ziek worden en besmetting. Het R-getal, dat we zo goed kennen uit de coronaperiode, is 0. Daarnaast zit er in deze vaccins maar een heel klein stukje van het virus. Je kunt de gevaccineerde dieren dus achteraf onderscheiden van dieren die de ziekte hebben doorgemaakt. Hierdoor verwachten de onderzoekers dat de kans is groot is dat de Europese Commissie de handel in dieren, die met deze vaccins gevaccineerd zijn, zal accepteren.
Na dit eerste labexperiment, volgt er nu een veldstudie. De onderzoekers verwachten dat de vaccins niet voor 2024 grootschalig zullen worden ingezet.
Amito Haarhuis, Directeur Rijksmuseum Boerhaave
Deze column verscheen dinsdag 21 maart 2023 in De Telegraaf
