Op verkiezingsavond was er een prachtige aflevering van Focus op NPO2 over kweekbloed die deels in Rijksmuseum Boerhaave is gefilmd. Waarschijnlijk hebben er niet veel mensen naar gekeken omdat het is ondergesneeuwd in het verkiezingsgeweld, maar het is zeker de moeite waard om hem nog eens terug te kijken.
In deze aflevering wordt het verhaal vertelt hoe bloedbank Sanquin nu experimenteert met het maken van kweekbloed als alternatief voor bloeddonatie. Naar schatting 10.000 Nederlanders hebben regelmatig een bloedtransfusie nodig, omdat ze een chronische bloedaandoening hebben. Voor hen is er nu niet altijd voldoende bloed met de juiste bloedgroepen beschikbaar vanwege het gebrek aan donoren. Kweekbloed biedt daar in de nabije toekomst een oplossing voor.
In het programma doneert presentator Petra Gijzen haar eigen bloed om het buiten haar lichaam te laten opkweken in het lab. Daarvoor gebruiken de onderzoekers van Sanquin de stamcellen die 0,16% uitmaken van de witte bloedcellen in het bloed. Onder dezelfde omstandigheden als dit normaal gesproken in het beenmerg gebeurt, groeien de stamcellen in een petrischaal uit tot de voorlopers van rode bloedcellen. Vervolgens worden ze opgekweekt in een bioreactor, waarna ze uitrijpen tot rode bloedcellen.
Conservator Mieneke te Hennepe van Rijksmuseum Boerhaave verhaalt in de uitzending hoe de experimenten met bloedtransfusie teruggaan tot in de 17e eeuw, en citeert een bron uit de 19e eeuw die de eerste succesvolle bloedtransfusie documenteert. Hematoloog Cedric Ghevaert van de University of Cambridge vertelt hoe hij en zijn team onlangs voor de allereerste keer op succesvolle wijze kweekbloed hebben ingespoten bij een patiënt in het Verenigd Koninkrijk. In Nederland is kweekbloed nu nog toekomstmuziek maar het zal niet lang meer duren voor het hier ook kan.
Afgaand op de verkiezingsuitslag zou dat de komende tijd consequenties kunnen hebben voor de budgetten voor de publieke omroep en cultuur. Deze aflevering laat zien dat zij gezamenlijk de verhalen kunnen vertellen over belangrijke wetenschappelijke ontwikkelingen die hoop bieden voor de toekomst.
Amito Haarhuis, Directeur Rijksmuseum Boerhaave
Deze column verscheen dinsdag 28 november 2023 in De Telegraaf