Op 11 maart keurde het Europese Medicijn Agentschap het Leidse Janssen-vaccin goed. Het vierde vaccin dat is goedgekeurd, maar als Leidse museumdirecteur voelt deze wel speciaal. Ik mocht de zoektocht naar dit vaccin door Hanneke Schuitemaker en haar team van iets dichterbij meemaken. In een interview voor de podcast Besmet! van het museum deelde ze haar spannende verhaal.
Dat begint half januari 2020 wanneer vanuit China de genetische informatie over het nieuwe coronavirus beschikbaar komt. Vanaf dat moment bindt ze de strijd aan met het virus. Een opmerking van een collega -"het virus is niet slim, het virus is slordig"- doet haar realiseren dat virussen geen gelijkwaardige strijdpartners zijn. Het zijn parasieten die een lichaamscel nodig hebben om zich te kunnen vermenigvuldigen. De inspanningen moeten er op gericht zijn om te voorkomen dat het virus de volgende cel in komt.
Het team gaat op zoek naar het beste vaccinontwerp. Daarbij moeten ze ingewikkelde afwegingen maken. In principe willen ze natuurlijk graag het beste vaccin, maar ze willen ook zoveel mogelijk mensen zo snel mogelijk kunnen helpen. Een vaccin dat meteen beschermt na één prikje is natuurlijk veel gunstiger dan dat mensen moeten terugkomen voor een tweede prikje waardoor ze pas veel later beschermd zijn.
Ze testen tien vaccin-kandidaten die ze moeten terugbrengen naar een aantal kandidaten waar ze het meeste vertrouwen in hebben. Dat zijn enorme beslissingen waar Schuitemaker best een nachtje van wakker heeft gelegen. Vooral ook omdat de hele wereld meekeek.
Uiteindelijk moet er worden gekozen tussen twee veelbelovende kandidaten: een kandidaat van het team van Harvard University in Boston en dat van Schuitemakers team. Die andere kandidaat leek het beter te doen bij testen op muizen. Schuitemakers ontwerp leek het beter te doen in apen. Uiteindelijk komt begin mei het bevrijdende telefoontje van de collega uit Boston dat het vaccin van Schuitemakers team het beste is, en zal worden getest op mensen. Een modern heldenverhaal.
Amito Haarhuis, Directeur Rijksmuseum Boerhaave
Deze column verscheen op dinsdag 16 maart 2021 in De Telegraaf.