Historische reünie preparaten en microscoop van Antoni Van Leeuwenhoek
Microscopische preparaten van Antoni van Leeuwenhoek uit de zeventiende-eeuw, waaronder een oogzenuw van een koe, zijn in Rijksmuseum Boerhaave tijdelijk herenigd met diens originele microscopen. Doel van deze reünie is om te achterhalen wat Van Leeuwenhoek 350 jaar geleden zag toen hij door zijn microscopen keek. Wetenschappers hopen zo een beter inzicht te krijgen in Van Leeuwenhoeks werkwijze. Ze zetten hiervoor de modernste fotografische technieken in.
Van Leeuwenhoek maakte dit preparaat zelf. Hij droogde de oogzenuw voordat hij deze in schijfjes sneed. Hij beschreef op 4 december 1674 “vele openingen, gelijk aan een leren zeef met grote en kleine gaten, met het enige verschil dat de gaten in de zenuw niet rond zijn en niet dezelfde maat hebben.” De tekening is gemaakt door een onbekende kunstenaar voor Antoni van Leeuwenhoek. Deze afbeelding stuurde hij met dezelfde brief mee als de preparaten. De tekening, samen met de handgeschreven omschrijving was bedoeld om de wetenschappers van de Royal Society te leiden bij het observeren van het preparaat in London.
De tekeningen uit de 17de eeuw en fotografie uit de 21ste eeuw
Van Leeuwenhoek liet kunstenaars zijn waarnemingen met precisie uittekenen. Nu heeft de bekende micro-fotograaf Wim van Egmond de modernste digitale technieken ingezet om te laten zien wat Van Leeuwenhoek destijds zag. Hij heeft ieder preparaat door de lens van een originele Van Leeuwenhoek microscoop gefotografeerd. Behalve foto’s heeft Van Egmond ook filmbeelden gemaakt die de preparaten stukje voor stukje ‘afspeuren’ - zoals Van Leeuwenhoek zelf ook de wonderen van de microwereld aan zich voorbij moet hebben zien trekken. Door de opnames te vergelijken met de brieven die Van Leeuwenhoek aan de Royal Society schreef, hoopt een team internationale experts een beter inzicht te krijgen in Van Leeuwenhoeks baanbrekende waarnemingen en zijn gebruik van kunstenaars om de microscoopbeelden vast te leggen.
Het gezamenlijke onderzoeksproject wordt geleid door Sietske Fransen (Bibliotheca Hertziana – Max Planck Institute for Art History) en Tiemen Cocquyt (Rijksmuseum Boerhaave). Het is een samenwerking tussen University of Cambridge en The Royal Society in het Verenigd Koninkrijk, Rijksmuseum Boerhaave, Nederland en Bibliotheca Hertziana – Max Planck Institute for Art History, Italië.
