Restauratieschilder Gert van Zetten heeft het Leidse stadswapen boven de ingang van het museum letterlijk zijn glans teruggegeven: het bladgoud blinkt weer in het zonlicht. Nu zijn de wapens van de regenten op de binnenplaats aan de beurt. Ook deze wapens zijn museaal erfgoed, en over elke stap moet zorgvuldig worden nagedacht.
Jos van den Broek, vrijwilliger en bestuurslid van de Vrienden van Rijksmuseum Boerhaave, denkt mee over de secure restauratieklus.
Zes wapens telt het wapenbord op de binnenplaats. Ze waren stevig aan een grondige restauratie toe, want op sommige wapens was bijna geen kleur meer over. Welke kleur zat er van oorsprong op? Als een archeoloog krabt Gert van Zetten kleine stukjes verf af om helderheid te krijgen over de onderliggende originele kleuren. Ook over sommige teksten heerst verwarring.
Rentmeester
‘MR.S.V.LLEWÊRNTM’ luidt bijvoorbeeld de tekst op het baniertje onder het wapen rechtsonder. Een schilderij in de Lakenhal brengt uitkomst, wat wordt bevestigd door zowel een familiewapen op een getekende plattegrond van het St. Catharinagasthuis als een wapenkaart van de Leidse veertigraad: het gaat onmiskenbaar om Mr. Simon van Leeuwen. De vorige restaurator had twee pootjes van de tweede E over het hoofd gezien en er zonder kennis van zaken een L van gefabriekt. Het streepje boven de laatste E is een in die tijd vaak gebruikte afkorting: Ê staat EN. En in tegenstelling tot de vijf andere heren was Mr. Simon geen regent, maar – zoals de afkorting RNTM aangeeft – rentmeester. Kort voor zijn overlijden in 1682 werd hij plaatsvervangend griffier bij de Hoge Raad.
Sabel
Over de kleur achter het kruis had Gert van Zetten eveneens vragen. Hij had sporen blauw (‘azuur’) aangetroffen, maar zowel het wapenboek van befaamde eind 19de-eeuwse wapenboek van J.B Rietstap als het Centrum voor familiegeschiedenis CBG zijn daar zeer duidelijk over: dat moet toch echt ‘sabel’ – de heraldieke naam voor ‘zwart’ zijn.
Majoor van de Binnenwacht
Verwarring was er ook over regent M. van der Aa, want de Van der Aa die in alle onderzochte stukken genoemd staat, is Pieter Mouringsz. Van der Aa, majoor van de Binnenwacht. Niet M. dus, maar P.M., maar de P. is niet meer. Het witte lint blijkt bij nader onderzoek beschadigd; het boogje van de P lijkt echter nog vaag aanwezig. Blijft het bij M. of wordt het toch P.M.? Gert van Zetten is er nog niet uit.
Voor het nageslacht
Lastigste punt blijkt uiteindelijk het wapen van regent Mr. Hieronymus de Backere, summa cum laude gepromoveerd in Leiden, en advocaat bij het Hof van Holland. Op de plattegrond van het St. Catharinagasthuis staat een afgeleid wapen in goud en groen afgebeeld, en bij J.B. Rietstap is de indeling in groene (‘sinopel’) en blauwe (‘azuur’) vlakken compleet anders dan de kleuren die bij de laatste restauratie op het wapen terecht zijn gekomen. Lastig voor de restaurator: ga je terug naar fouten van voorgangers, of corrigeer je die, met het risico op overcorrectie. Het laatste woord is er nog niet over gezegd.
Tot nu toe heeft Van Zetten alles met een witte hechtlaag bedekt. De bestaande laag is namelijk zo hard, dat er naar een hechtprimer gegrepen moest worden, zodat de nieuwe kleuren ook blijven zitten. De laag is dus ter voorbereiding op het eigenlijke werk. Tevens zorgt die laag er ook voor dat de restauratiegeschiedenis met al zijn haken en ogen voor het nageslacht veilig is gesteld.
Door Jos van den Broek