Exact honderd jaar geleden, tijdens de zonsverduistering op 29 mei 1919, werd Einsteins Algemene Relativiteitstheorie voor de eerste keer bevestigd. En in april dit jaar werd Einsteins voorspelling opnieuw bevestigd, met de eerste foto van een zwart gat. Robbert Dijkgraaf noemde deze samenkomst een ‘kosmische coïncidentie’.
Naar aanleiding van deze twee gebeurtenissen presenteert Rijksmuseum Boerhaave voor het eerst de gehele verzameling handgeschreven brieven en documenten van Einstein bij elkaar. Ze verbinden het verleden met het heden en tonen het genie achter de Algemene Relativiteitstheorie, en zijn bijzondere band met Leiden en Nederland.
Telegram uit 1919
Topstuk in de pop-up tentoonstelling is het telegram van 22 september 1919 van Lorentz aan Einstein. Hiermee bracht hij Einstein op de hoogte dat zijn voorspelling klopte. Eén van de voorspellingen van de Algemene Relativiteitstheorie is het afbuigen van lichtstralen die langs de zon scheren. Tijdens de zonsverduistering van 29 mei 1919 wist een Britse eclips-expeditie onder aanvoering van Arthur Eddington de afbuiging te meten. Dit was de eerste waarneming die Einsteins voorspelling bevestigde. Zo kort na de Eerste Wereldoorlog was er echter geen rechtstreeks telegraafverkeer mogelijk tussen Eddington en Einstein. Daarom trad Lorentz op als contactpersoon tussen de Engelse en Duitse geleerden. Einstein schreef op de achterkant van het telegram een kladje voor zijn telegrafische antwoord: "Hartelijk dank U en Eddington. Groeten Einstein."
Overige stukken in de tentoonstelling zijn handgeschreven correspondentie van Einstein aan wetenschappers in Nederland, waaronder Lorentz, Kamerlingh Onnes en Ehrenfest. Ook zijn er brieven aan Tatyana Afanassjewa, Adriaan Fokker, Jules Verschaffelt, August Vermeylen, Eli Bomli en Constant Delprat.
De pop-up tentoonstelling is van 30 mei tot en met 27 oktober 2019 te bezichtigen in Rijksmuseum Boerhaave in Leiden.
