Rijksmuseum Boerhaave organiseert in de periode oktober t/m december een reeks lezingen over wetenschap en de Tweede Wereldoorlog. Woensdag 28 november vertelt Friso Hoeneveld over Philips en de vroege Koude Oorlog. Oud-NIOD-directeur Hans Blom modereert de middag.
'Like the pirates of the old'? Philips en de vroege Koude Oorlog
In hoge Amerikaanse veiligheidskringen circuleerde in 1948 een lijst waarop de namen stonden van de top van het Natuurkundig Laboratorium van het Nederlandse Philipsconcern. Bij een eventuele invasie van het Sovjetleger zouden tientallen wetenschappers, waaronder de directeur van het laboratorium Gilles Holst en zijn opvolger Hendrik Casimir onmiddellijk op een boot naar de Verenigde Staten worden gezet. De Amerikanen, die deze lijst enige jaren up-to-date hielden, waren bezorgd dat de kennis van de Philipswetenschappers in verkeerde handen zou vallen.
De Amerikaanse betrokkenheid bij het wel en wee van Philips was relatief jong. Tijdens de Tweede Wereldoorlog omschreven de Amerikanen Philips in rapporten nog geregeld als een discutabel bedrijf, wellicht door nazi's geïnfiltreerd. Philips gedroeg zich, zo stond in een lijvig rapport uit 1944, 'like the pirates of the old'. Hoe kreeg Philips het voor elkaar, dat de Amerikanen in een paar jaar de argwanende houding lieten varen en een sterk beschermende houding ontwikkelden?
In deze lezing gaat Friso Hoeneveld dieper in op de Koude Oorlogswetenschap zoals die bij Philips werd bedreven, op interne en externe veiligheidsdiensten die werden opgericht, de banden met Nederlandse en Amerikaanse politiek, en op de vraag of Philips nu terecht als een Nederlands militair-industrieel-academisch complex kan worden omschreven. Philips speelde, zoveel wordt duidelijk, niet alleen een belangrijke rol in de Nederlandse natuurwetenschap maar zij leverde ook een verrassend bijdrage aan de naoorlogse defensie-opbouw in het Westen.
Wanneer: Woensdag 28 november om 15.30 uur
Voor wie: voor iedereen vanaf 16 jaar
Kosten: entreebewijs (Museumkaart gratis)
Friso Hoeneveld
Historicus Friso Hoeneveld promoveerde onlangs op een geschiedenis van de Nederlandse fysica ten tijde van de vroege Koude Oorlog. Friso doet onderzoek naar en geeft les in geschiedenis op het gebied van politiek, oorlog en wetenschap in de 20ste eeuw.
Salon Boerhaave 'Omtrent WOII'
De Tweede Wereldoorlog had grote gevolgen voor de wetenschapsbeoefening, en dit ging verder dan de grootschalige mobilisaties die leidden tot de ontwikkeling van radar, de atoombom en de computer. In de Salon Boerhaave-reeks ‘Omtrent WOII’ laten wetenschapshistorici aan de hand van actueel onderzoek minder bekende aspecten zien, zoals de paradoxale rol van wetenschap in oorlogspropaganda, de dilemma’s rondom het Nederlands gifgasonderzoek, de bovengemiddelde belangstelling van Amerikaanse veiligheidsdiensten voor Philips en het verbluffende werk van Jaap Kistemaker op het gebied van uraniumverrijking.
Behalve lezingen over deze onderwerpen is er tijdens de bijeenkomsten aandacht voor WOII-gerelateerde objecten uit de collectie van Rijksmuseum Boerhaave. Deze objecten uit het depot tonen hoe Nederlandse wetenschappers in Bezettingstijd soms tot wonderbaarlijke prestaties kwam, hoe de wetenschap soms stil kwam te liggen maar soms ook onverstoorbaar doorging alsof de wereld niet in brand stond en hoe ‘goed’ en ‘fout’ soms door elkaar liepen.
De lezingen vinden plaats op 31 oktober, 14 november, 28 november en 12 december. Oud-NIOD-directeur Hans Blom modereert de middagen.
